Thấm thoát đã gần nửa thế kỷ trôi qua, Chủ tịch Hồ Chí Minh vị lãnh tụ vĩ đại của Đảng ta, của nhân dân ta đã vĩnh biệt thế giới này đi vào cõi vĩnh hằng. Trước lúc đi xa, Người đã để lại cho toàn đảng, toàn quân, toàn dân ta “Lời di chúc thiêng liêng, bất hủ”.
Người hiểu rõ quy luật sinh tồn, nên nhân dịp mừng 75 tuổi, Di chúc đầu tiên đã được Người khởi thảo và hoàn thành ngày 15/5/1965. Người dẫn lời người xưa: “Nhân sinh thất thập cổ lai hy, nghĩa là người thọ bảy mươi xưa nay hiếm… Vì vậy, tôi để lại mấy lời này, chỉ nói tóm tắt vài việc thôi, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê - Nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước và đồng chí trong Đảng khỏi cảm thấy đột ngột” (trích trong Bản thảo Di chúc của Hồ Chủ tịch ngày 15/5/1965).
Sau đó, vào các năm 1968 - 1969, Người đã chỉnh sửa, bổ sung nhiều lần Di chúc của mình,… để đến ngày 09/9/1969, trong Lễ truy điệu Người tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội): Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã công bố trước toàn Đảng, toàn dân và bạn bè thế giới bản Di Chúc thiêng liêng của Người.
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một văn kiện lịch sử vô giá, là tinh hoa tư tưởng, đạo đức và tâm hồn cao đẹp của Người, người Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới: Người suốt đời phấn đấu, hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân và sự tiến bộ của cả nhân loại. Người đã để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta một di sản vô cùng quý giá, đó là Tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với Chủ nghĩa Mác - Lê Nin đã trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho đường lối cách mạng của Đảng và cả dân tộc Việt Nam.
Là người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng ta, mục đích bất di bất dịch, trước sau như một của Đảng cũng như lý tưởng cuộc đời của Bác là Độc lập cho dân tộc, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân, cho nên trong Di chúc, Người đặt lên trên hết là sứ mệnh của Đảng:
“Trước hết nói về Đảng”, Người căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền”, mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn luôn ý thức được sứ mệnh cao cả và trách nhiệm nặng nề đó. Người nhấn mạnh tầm quan trọng hàng đầu là vấn đề Đoàn kết, “Đó là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta”. Người yêu cầu “Các đồng chí từ Trung ương đến các Chi bộ phải giữ gìn sự đoàn kết, nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.
Hai là, “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng”.
Ba là, đối với sự rèn luyện, phấn đấu của mỗi Đảng viên, Người yêu cầu “Mỗi cán bộ và Đảng viên phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”.
Tuổi trẻ là tương lai của đất nước, Người căn dặn, Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho đoàn viên, thanh niên, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”, “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.
Đối với toàn thể nhân dân, người yêu cầu “Đảng phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”.
Người có niềm tin sắt đá vào chiến thắng của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, thống nhất non sông, Người khẳng định: “Dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà”. Người tin tưởng: “Còn non, còn nước, còn người/ Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay”.
Là một chiến sỹ lỗi lạc của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, người đau lòng vì sự bất hòa giữa các Đảng anh em, và người cũng mong muốn Đảng ta phải làm hết sức mình để khôi phục lại tình đoàn kết giữa các Đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê Nin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý, có tình.
Người chỉ dành vài dòng nói về việc riêng. Ngay cả về việc riêng, những lời căn dặn của người cũng chứa chan tình yêu nước, thương dân, lo cho dân, cho nước, cuộc đời Người không có gì phải hối hận, Người “chỉ tiếc rằng không được phục vụ cho nhân dân lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa”. Và Người dặn “Sau khi tôi qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí thì giờ và tiền bạc của nhân dân”.
Kết thúc Di chúc, Người viết “Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng. Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.
Bốn mươi lăm năm đã trôi qua. Trong quãng thời gian ấy, toàn Đảng, toàn quân , toàn dân ta đã ra sức thực hiện Di chúc thiêng liêng của Bác. Chỉ hơn 5 năm sau ngày Người ra đi, niềm tin tất thắng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thống nhất, toàn vẹn non sông đã thành sự thật. Những việc Bác căn dặn trong Di chúc đến hôm nay vẫn vẹn nguyên tính thời sự, về thanh niên, về phát triển đất nước, về đảm bảo ấm no, hạnh phúc cho nhân dân, đặc biệt là về xây dựng và củng cố Đảng để xứng đáng với vai trò là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” chính là sự tiếp tục cần thiết những lời di huấn của Người, cũng như mong muốn của Người thể hiện trong Di chúc, phần nói về Đảng.
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành di sản vô giá của một vĩ nhân đã suốt đời phấn đấu, hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân, nhân loại, để lại cho hậu thế. Di chúc là những lời căn dặn và tình cảm thiết tha, là niềm tin sâu sắc của Người gửi lại cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta và các thế hệ mai sau.
Di chúc của Người đã trở thành thiêng liêng, thành cương lĩnh hành động của toàn Đảng, toàn dân ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cũng như trong công cuộc đổi mới đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Thấm nhuần tư tưởng và những lời dạy sâu sắc của Bác trong Di chúc của Người cũng chính là một việc thiết thực trong Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh mà Đảng ta đã và đang triển khai trong toàn đảng, toàn quân và toàn dân ta.